رشد روز افزون صنایع کشور و ظهور شرکت های متعدد در تمامی عرصه صنعت و تبلیغات گسترده و ورود کالاهای با کیفیت متنوع موجب سردرگمی هرچه بیشتر مشتریان در انتخاب محصول و لوازم را فراهم آورده ، از این رو با تکیه بر تجربه­ی بیست ساله در امور کمپرسورهای هوای فشرده من را بر آن داشت تا در خرید برخی از لوازم حوزه ی هوای فشرده ، اطلاعاتی دراختیار شما صنعتگران عزیز قرار دهم و امید است با انتخاب درست لوازم و قطعات یدکی، کمکی هرچند ناچیز در برپایی کارخانجات تولیدی شما کرده باشم.

در این مقاله به صورت عمومی در مورد روغن های صنعتی و بصورت تخصصی در مورد روغن کمپرسورهای اسکرو با تزریق روغن مطالبی را عنوان خواهم کرد و مطالب و محتوای عنوان شده اطلاعات تا حدی جامع و کاملی را در تأمین روغن کمپرسور به شما ارائه خواهد کرد.

ابتدا در مورد انواع روغن به طور عمومی توضیحاتی خواهم داد و بعد اصطلاحات فنی روانکارها و شاخصه را مطرح و سپس وظایف ، مواد افزودنی و نکات طلایی در انتخاب روغن مناسب برای کمپرسور را بیان خواهم کرد.

طبقه بندی انواع روغن های پایه :

در این طبقه بندی روغن ها به 3 نوع طبیعی ( Natural ) ، معدنی ( Mineral ) و مصنوعی Sintetic ) ) تقسیم می شوند که هریک به تفصیل شرح داده خواهد شد.

1- روغن های طبیعی ( Natural )

در واقع روغن های طبیعی همان روغن های خوراکی مورد استفاده در آشپزخانه می باشد که منشأء تولید آنها گیاهان و حیوانات می باشد.چربی های حیوانی و دانه های گیاهی از جمله گیاه کلزا ، کنجد و کرچک منابع تولید روغن های طبیعی می باشد.

روغن های طبیعی در محیط های اکسیداتیو و حرارتی و صنعتی محصولاتی کاملاً ناپایدار می باشند و این روغن ها در دمای بالا به راحتی اکسید می شوند و خواص خود را از دست می دهند و به همین علت روغن های طبیعی گزینه مناسبی برای استفاده در ماشین آلات نمی باشد.

2-روغن های معدنی ( Mineral )

روغن های معدنی محصولی از فراورده های نفتی استخراج شده از چاه های نفت می باشد.نفت پس از استخراج  مراحل مختلف تقسیم بندی را طی می کند و در طی این فرآیندها روغن و سوختهای با خواص گوناگون به دست می آید. درفرآیند تولید محصولات نفتی ، محصولاتی با چسبندگی بالا و خاصیت روان کنندگی بیشتر به عنوان روان کننده های نیمه جامد ( گریس ) یا روان کننده های مایع ( روغن ) مورد استفاده قرار می گیرند. از آنجا که روغن های معدنی از منابع طبیعی و زیر زمینی سرچشمه می گیرد و حاوی عناصری از جمله کربن ، گوگرد ، فسفر ، نیتروژن و دیگر ناخالصی ها می باشد ، که این ناخالصی ها موجب بروز اثرات سوء از جمله اکسیداسیون، رسوب و اختلال در روانکاری می شود به همین دلیل روغن های معدنی باید مراحل تصفیه را طی کنند و پس از پالایش و تصفیه با افزون مواد خاصی تکمیل شوند. از دیگر معایب روغن های معدنی می توان به اشتعال پذیری بالا ، حساسیت به نوسات دما و آلودگی های زیست محیطی اشاره کرد. با این وجود روغن های معدنی بیشترین حجم مصرف در صنایع را دارند. از این روغن ها در صنایع کمپرسورسازی ، هیدرولیک و روان کاری می توان استفاده کرد.

3- روغن های مصنوعی Sintetic ) )

روغن های مصنوعی برای پوشش برخی از معایب روغن های معدنی از جمله ناخالصی های موجود در آن و محدودیت هایی که در استفاده از آنها وجود داشته توسعه یافتند و نسل تکامل یافته روغن های معدنی می باشند.

در پروسه تولید روغن های مصنوعی از روش فرآیندهای شیمیایی استفاده می شود.فرآوری روغن به روش شیمیایی موجب رفع بعضی ازکاستی ها و افزایش شاخص کیفی روغن می شود. برخلاف روغن های معدنی در روغن های مصنوعی هیچ ناخالصی وجود ندارد که باعث ایجاد رسوب در مدار روغن شود و بالعکس امکان رسوب زدایی مدار روغن را فراهم می سازد و حتی الامکان از بین بردن اثرات ناخالصی به جا مانده از روغن های معدنی را دارد.

از مزایای روغن های فرآوری شده به روش شیمیایی می توان به شاخص گرانروی بالا ، نقطه ریزش پایین ، نقطه اشتعال بالا ، جریان پذیری مناسب حتی در دمای پایین اشاره کرد که این روغن ها را به محصولی پایدار و قابل اطمینان تبدیل کرده است این محصول برخلاف روغن های معدنی ، محصولی عاری از گوگرد و فسفر هستند که تضمینی برای استفاده در صنایع غذایی می باشد.روغن های مصنوعی خاصیت روان کنندگی کمتری دارند اما با ترکیب مواد افزودنی تمامی معایب آن رفع می شود و به محصولی مناسب و با استاندارد بالا در صنایع تبدیل می شود استفاده از روغن های مصنوعی گزینه مناسب تری نسبت به روغن های معدنی در کمپرسورهای اسکرو با تزریق روغن می باشد.

اصطلاحات فنی روغن ها

گرانروی ( ویسکوزیته یا چسبندگی ) :مقاومت روغن به جاری شدن در دماهای مختلف

نقطه ریزش ( نقطه سیلان ) :پایین ترین دمایی که روغن میل به جریان پذیری خود را حفظ می کند و هرچه این دما پایین تر باشد بهتر است.

نقطه اشتعال :دمایی که بخار روغن در آن دما آتش بگیرد و هرچه این دما بالاتر باشد بهتر است.

انواع مختلف مواد افزودنی

1- مواد افزودنی ضد سایش

این افزودنی باعث ایجاد یک لایه­ی محافظ بر روی سطوح شده که مانع از سایش و اکسیداسیون می شود همچنین از این افزودنی در روغن های با شرایط کاری دمای بالا نیز استفاده می شود.

2- مواد افزودنی بهبود دهنده گرانروی

این افزودنی باعث پایداری هرچه بیشتر روغن در محدوده های دمایی مختلف می شود.

3-  مواد افزودنی تسهیل کننده جریان پذیری

از این افزودنی برای کاهش نقطه ریزش روغن و بهبود سرعت انتقال در دماهای پایین استفاده می شود.

4 - مواد افزودنی ضد اکسیداسیون

این افزودنی ها در روغن های  با کارکرد در شرایط سخت دما و فشار استفاده می شود تا شرایط روان کاری خود را حفظ کنند.

5 -  مواد افزودنی ضد زنگ زدگی و خوردگی

از این افزودنی در روغن تجهیزاتی که در معرض آب و رطوبت قرار می گیرند استفاده می شود به ویژه در ماشین هایی که محفظه انباره و مدار روغن آن آهنی باشد.

6 -  مواد افزودنی شوینده

این مواد وظیفه جلوگیری از ایجاد رسوب را دارد و حتی از تشکیل رسوب در یک دوره ی عدم فعالیت نیز جلوگیری می کند.

7 - مواد افزودنی ضد فوم ( ضد کف )

با افزودن انواع مواد افزودنی در روغن و ترکیب و تلاطم این مواد در یکدیگر فوم ایجاد می شود و بروز فوم در روغن مانع روان کاری و جذب گرمای حاصل از تراکم سیال و اصطکاک خواهد شد پس برای عملکرد هرچه بهتر روغن نیاز به افزودن مواد ضد فوم می باشدو در عین حال افزودن بیش از حد این مواد واکنش معکوس خواهد داشت.

نکاتی در مورد افزودنی

مواد افزودنی با گذشت زمان ضعیف می شوند و خواص و کیفیت خود را از دست می دهند و باید نسبت به تعویض به موقع روغن برنامه ریزی و زمان بندی مناسبی داشت.

مشخصات روغن کمپرسور اسکرو

کارکرد کمپرسورهای اسکرو در شرایط دمایی بالا و فشار بالا و بهره برداری کمپرسورها در شرایط اقلیمی گوناگون  باعث توجه هر چه بیشتر در انتخاب روغن می شود. روغن های به کار رفته در کمپرسورهای اسکرو باید دارای مزیتهایی از جمله آب گریز ، ضد کف ، خاصیت جذب گرما ، سرعت انتقال و جریان پذیری بالا ، ضد اکسید ، ضد سایش ، پایداری حرارتی و عدم فراریت و با شاخص گرانروی مناسب بین 46 تا 68 باشد.

وظایف روغن در کمپرسور اسکرو

1-خنک کاری : روغن کمپرسور اسکرو باید دارای خاصیت جذب گرما باشد و تا حدی دمای حاصل از تراکم سیال هوا و اصطکاک را به خود جذب کند اما با توجه به دمای بالای کمپرسورها این امکان وجود ندارد که روغن به  تنهایی باعث خنک کاری شود و برای کنترل دما در کمپرسورها از رادیاتورهای خنک کننده روغن استفاده می شود.

2-روانکاری : روغن موجود در واحد هواساز باعث روانکاری بیرینگ ها و رتورها می شود.

3-آب بندی : ایجاد فیلم روغن در نقاطی از محفظه واحد هواساز با روتورها که مانع از فرار هوا و برگشت هوا به یک چرخه ی معیوب می شود و فیلم روغن در فواصل میکرونی پیشانی و برآمدگی رتورها با محفظه ایجاد می شود که اصطلاحأ آب بندی می گویند.

تفاوت روغن کمپرسور اسکرو با روغن هیدرولیک

در سیستم های هیدرولیک از روغن به عنوان انتقال دهنده ی نیرو استفاده می شود و با توجه به دمای پایین مدار هیدرولیک و بسته بودن محفظه روغن در مقابل نفوذ رطوبت و هوا ، این روغن  ها دارای خواص ضد فوم ، جذب گرما ، پایداری حرارتی و آب گریز نمی باشد. و استفاده از روغن هیدورلیک در کمپرسورها پیشنهاد نمی شود ولی در صورت عدم دسترسی به روغن کمپرسور استفاده از از روغن هیدرولیک در یک بازه زمانی کوتاه مدت برای یک مرتبه باعث تخریب و استهلاک نمی شود ولی استفاده مکرر از روغن هیدرولیک باعث آسیب به واحد هواسازو کربنیزه شده مدار روغن کمپرسور می شود که در یک بازه زمانی میان مدت ، یا بلند مدت موجب خسارت زیادی می شود.

روغن های هیدرولیک و کمپرسور دارای روغن پایه مشترکی می باشند اما از نظر مواد افزودنی کاملاً با یکدیگر متفاوتند از این رو استفاده از روغن هیدرولیک در کمپرسورهای اسکرو پیشنهاد نمی شود و برای حفظ سلامت کمپرسور باید از روغن مخصوص کمپرسور اسکرو استفاده شود.

در پایان به عرض شما صنعتگران می رسانم مقاله تدوین شده اطلاعاتی در حد نیاز شما عزیزان بوده و مطالب فوق کامل و جامع نمی باشد که در صورت امکان اطلاعات بیشتری نیز مدون خواهد شد.

                                                                                            با تشکر

                                                                                                  مهندس ابوالفضل مرادی

                                                                                                  کارشناس مکانیک